Prelekcja Klubu Zastava, Muzeum Techniki, Warszawa, 9 listopada 2003

"Klub Zastava - użytkownicy i pasjonaci"

Szanowni klubowicze,

chciałbym serdecznie podziękować za przybycie na prelekcję i wysłuchanie naszego referatu na temat działalności klubu zastava, samochodów zastava i ich historii. Było to bardzo ważne wydarzenie w historii działalności naszego klubu i mam nadzieję, że przyczyni się to do dalszego jego rozwoju. Poniżej zamieszczam treść prelekcji (wypowiedź Jerzego Kurnika na temat działalności klubu zastava), w najbliższym czasie ukaże się także treść wypowiedzi Marka Mielniczuka o historii samochodów Zastava.

Prelekcja Klubu Zastava – Warszawa 2003

Klub Zastava – dlaczego powstał, jego geneza i działalność.

Na początku chciałbym krótko przedstawić historię samochodu zastava. Samochód ten pierwszy raz pojawił się na rynku w roku 1953 jako terenowe auto pod nazwą Vilis. Fabryka produkującą te samochody  znajdowała się w Kragujevac w Jugosławii. Najbardziej znane typy zastavy produkowane przez fabrykę według chronologii to:

-           1955 Zastava 750 na bazie Fiata 600D,

-           1961 Zastava 1300 na bazie Fiata 1300,

-           1970 Zastava 1100 na bazie Fiata 128

-           1980 Zastava Yugo Koral.

Samochody eksportowane były do wielu krajów także do Polski. W latach siedemdziesiątych w FSO montowano polską wersję zastavy pod nazwą Zastava 1100p. w Latach 1975-1985 auto było bardzo popularne i bardzo nowoczesne konstrukcyjnie jak na tamte czasy. W 1979 roku Fiat 128 czyli brat bliźniak zastavy 1100 otrzymał tytuł samochodu roku. Obecnie są to samochody mało spotykane na naszych drogach. Posiadaczy jest coraz mniej. Jest to również auto mało znane młodemu pokoleniu. Mimo krążącego na temat zastavy różnych opinii ta marka ma swoich wielbicieli i przyciąga uwagę choćby dlatego, że jest tania i ekonomiczna w eksploatacji.

            Wychodząc naprzeciw problemom użytkowników samochodów zastava stworzyliśmy Klub Zastavy. Klub Zastava jest grupą zrzeszająca użytkowników samochodów zastava. Na dzień dzisiejszy jest to klub internetowy o charakterze motoryzacyjno-informacyjnym. Za datę powstania klubu uważa się dzień 15 września 1999 roku, kiedy to  pierwszy list w sprawie zastavy został wysłany w sieć internetową do przypadkowo odnalezionych osób posiadających samochód zastava (było to łatwe do odnalezienia gdyż niektóre osoby rejestrowały się na grupach dyskusyjnych poświeconych motoryzacji z podaniem posiadanej marki pojazdu). Sama poczta elektroniczna nie dawała możliwości dotarcia do wszystkich zainteresowanych osób i nawiązania z nimi kontaktu. Większość w ogóle nie wiedziała o naszym istnieniu stąd w pierwszych miesiącach działalności liczebność naszego klubu była niewielka a zainteresowanie słabe. Zdecydowaliśmy się więc uruchomić klubową stronę internetową, która w pierwszej wersji zawierała:

-           kilka zdjęć różnych typów samochodów zastava

-           przydatne strony związane z problematyką tej marki

-           adresy znanych i polecanych sklepów oraz niektórych warsztatów naprawczych

-           mini kącik poradnik kierowcy amatora.

Od tamtej chwili można powiedzieć, że klub zaczął się prężnie rozwijać. Strona klubu stała się naszą wizytówką, która była i jest źródłem wszelkiej potrzebnej wiedzy na temat tych pojazdów. Dziś atrakcyjność serwisu internetowego naszego klubu przyciąga uwagę także hobbystów, kolekcjonerów, pasjonatów motoryzacji oraz magazynów motoryzacyjnych. Naszym klubem zainteresowały się takie gazety jak: Automobilista, Auto po gwarancji, Giełda Samochodowa, Motor czy Auto Świat oraz kilka serwisów internetowych poświęconych motoryzacji. Dzięki nim jesteśmy w stanie dotrzeć do tych osób, które nie posiadają internetu a sprawy związane z samochodem zastava mogłyby być dla nich cennymi informacjami. Przeprowadzaliśmy kilka akcji związanych z powiadamianiem użytkowników samochodów zastava o istnieniu klubu np.: w postaci zamieszczania wizytówek za wycieraczkami przypadkowo spotkanej zastavy czy poprzez zamieszczanie ogłoszeń w prasie motoryzacyjnej. To oczywiście namiastka działalności naszego klubu. Nim omówię dokładniej cele naszych działań chciałbym przytoczyć kilka faktów. Jak już wcześniej wspomniałem samochodów zastava na naszych drogach jest coraz mniej. Dlaczego tak się dzieje? Powodem tego jest:

-           brak wyspecjalizowanych warsztatów naprawczych,

-           brak odpowiedniej wiedzy techniczno mechanicznej,

-           brak dostępu do nowych części zamiennych.

Co zatem jako klub możemy zrobić by zmienić tę sytuację i ułatwić użytkowanie samochodów zastava?

Po pierwsze: Usprawniamy dostęp do części zamiennych poprzez organizowanie giełdy części na zlotach i spotkaniach klubowych, tworzymy bazę danych osób, które posiadają na zbyciu podzespoły, nawiązujemy kontakty ze sklepami motoryzacyjnymi oferującymi sprzedaż części do samochodów Fiat/Zastava oraz w planach nawiązanie kontaktu z fabryką i sklepami motoryzacyjnymi w Jugosławii.

Po drugie: Nasze zastavy wymagają okresowo pewnych drobnych napraw. Nie wszyscy potrafią poradzić sobie z pewnymi problemami we własnym zakresie. Staramy się dysponować stale aktualizowana bazą informacyjną o polecanych warsztatach naprawczych, tych, które potrafią i są w stanie podjąć się naprawy samochodu zastava, umożliwiamy kontakt z klubowiczami, którzy wykazali swoją chęć pomocy w elektro-mechanice samochodowej. Dysponujemy specjalną strona internetową dostępną wyłącznie z telefonów komórkowych jako źródło bezpośredniej pomocy w nagłych awariach samochodu na trasie w dowolnym rejonie kraju.

Po trzecie: Dla bardziej zainteresowanych osób prowadzimy na naszym forum klubowym dyskusje o mechanice pojazdowej. Omawiamy wszelkie zagadnienia i ustalamy możliwe rozwiązania problemów napotkanych podczas użytkowania samochodu zastava. Każda osoba, która zgłosi się do nas z prośbą o pomoc uzyska ją szybko z podręcznikowym opisem.

Po czwarte: Wszelkie ważniejsze informacje jak dane techniczne, dane eksploatacyjne, dane regulacyjne i podstawowe opisy napraw  zamieszczone są na naszej stronie internetowej do natychmiastowego wglądu. Ciekawsze dyskusje prowadzone w naszym klubie staramy się wyłapywać i zamieszczać w internecie jako uzupełnienie wiedzy i materiałów zawartych w książkach serwisowych.

Podstawą działalności każdego klubu są organizowane spotkania i zloty klubowe. My mamy ich za sobą 6 oficjalnych zlotów ogólno krajowych, 10 lokalnych spotkań w obrębie jednego miasta i 3 okazjonalne związane z obchodzonymi uroczystościami jak np.: Rajd Pojazdów Zabytkowych do Chlewisk. Najważniejsze dla klubu są oficjalne spotkania ogólnopolskie, gdyż na nie przyjeżdża najwięcej ludzi i najwięcej samochodów. To na nich właśnie jest okazja spotkać interesujących ludzi, zobaczyć ciekawe rozwiązania techniczne usprawniające użytkowanie samochodu, zaopatrzyć się w potrzebne części czy choćby  sprawdzić samochód na dłuższej trasie. Dla uatrakcyjnienia zlotów, które z reguły są kilkudniowe, prowadzone są liczne konkursy sprawnościowe (oczywiście stosownie do wieku naszych samochodów), konkursy wiedzy o samochodzie zastava, wspomniane giełdy części oraz wycieczki krajoznawcze.

Nasz klub jak sam tytuł prelekcji wskazuje to przede wszystkim „Klub użytkowników i pasjonatów”. Są w nim osoby, które posiadają takie a nie inne auto z powodów np.: finansowych, są także osoby, które interesują się mechaniką samochodową i samymi samochodami gdyż jest to ich zainteresowanie ale są także i takie osoby, które uważają, że posiadają najlepsze auto na świecie. Te wszystkie osoby połączyło jedno – samochód zastava.

Ciekawe informacje znalezione na stronie internetowej www.carsfromitaly.com o Fiacie 128 o nieznanych faktach z powstania Fiata 128 czyli także naszej zastavy 1100.

„Nadwozie Fiata 128 było opracowane przez zespół stylistyczny FIATA bez udziału firm stylistycznych z zewnątrz. Patrząc na linie nadwozia Fiata 128, 127, Autobianchi (Lancia) A 112, oraz Zastavę1100 można zauważyć wspólne rysy kreślone przez jednego stylistę (bądź zespół stylistów) Fiata. Jednostka napędowa Fiata 128 była oryginalną konstrukcją Fiata, która została skonstruowana na potrzeby pierwszego Fiata z przednim napędem. Mimo swoich ponad 30 lat silnik ten nadal jest nowoczesny: wał ułożyskowany w 5 pkt. wałek  rozrządu osadzony w głowicy ze stopów lekkich, napędzany za pośrednictwem paska zębatego od wału korbowego. Kiedy po raz pierwszy silnik 128 ujrzał światło dzienne była to wręcz rewelacja na tle ówcześnie produkowanych jednostek napędowych konstrukcja. Wtrysk do tego typu silnika został zastosowany w 1978 r w Fiacie X 1/9 Bertone. Zwykły 128 w wersji  Strada też był dostępny z elektronicznym wtryskiem zamiast gaźnika - podobnie jak Bertone X 1/9.

W tamtych latach wiele wytwórni łącznie z Fiatem jeszcze długo stosowało stare „archaiczne” rozwiązania w budowie silnika np: wałek osadzony w kadłubie bloku silnika napędzany łańcuchem zębatym, mechanizm popychaczy sterujący pracą rozrządu. Nie wspominając o takim drobiazgu jak długość silnika uniemożliwiający jego poprzeczne umocowanie do celów napędzania kół przednich.”

Ciekawostka dla zainteresowanych:

Yugo – jest to handlowa nazwa samochodów wytwarzanych w jugosłowiańskich zakładach Crvena Zastava. Powstała ona można powiedzieć przypadkowo, bowiem gdy zaprezentowano przed laty Zastave 101 znaną na naszym rynku jako model 1100p dziennikarze nazwali ją Yugo Auto. Niedawno, gdy opracowano nowy małolitrażowy samochód klasy 1000 cm3 słowo Yugo wydawało się menadżerom najbardziej atrakcyjne, krótkie i dźwięczne. Od tego czasu wszystkie eksportowe modele Zastav nazywane są Yugo.